Ροτόντα

Ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της Θεσσαλονίκης είναι η Ροτόντα. Έχει ¨διάρκεια ζωής¨ 16 αιώνες. Σε αυτό το χρονικό διάστημα άλλαξε πολλές φορές η χρήση και η ονομασία του. Έχει σχήμα κυλινδρικό (περίκεντρο οικοδόμημα) για αυτό και ονομάστηκε Ροτόντα (ροτόντα = κυκλικό οικοδόμημα με θόλο και περιστύλιο). 

Το κτίριο θεμελιώθηκε περίπου το 300 μ.Χ. Δε γνωρίζουμε όμως σίγουρα για ποιον λόγο χτίστηκε. Υπάρχουν επιστήμονες που ισχυρίζονται ότι ήταν μαυσωλείο* του Γαλέριου και άλλοι  ναός των Καβείρων* ή ναός του Δία. Από τις παραπάνω εκδοχές πιο πιθανή θεωρείται αυτή που μιλάει για ναό του Δία, διότι ο Δίας ήταν θεός-προστάτης του Διοκλητιανού (αυτοκράτορα) και του Γαλέριου. 

Οι τοίχοι της Ροτόντας έχουν πάχος 6,30 μ. Είναι φτιαγμένοι από πέτρα και σε κάποια σημεία έχουν ενισχυθεί με τούβλα. Το ύψος του κτιρίου είναι 29,80 μ. και η διάμετρός του 24,50 μ. Ο τρούλος και τα τόξα είναι κατασκευασμένα από κεραμίδι. 

Μεταξύ του τέλους του 4ου αι. και τις αρχές του 6ου αιώνα η Ροτόντα έγινε χριστιανικός ναός. Το πιο πιθανό είναι αυτό να έγινε όταν αυτοκράτορας ήταν ο Θεοδόσιος (346-395). Τότε η Ροτόντα μετονομάστηκε σε ναό των Ασωμάτων ή των Αρχαγγέλων. 

Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Ροτόντα έγινε Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης (1523-24 έως 1590-91). Το 1590-91 οι Τούρκοι την μετατρέπουν σε τζαμί. Από τότε έμεινε και ο μιναρές* που βρίσκεται μπροστά στο κτίριο.

*μαυσωλείο: Μεγαλοπρεπές ταφικό οικοδόμημα.

*Κάβειροι: Θεότητες που λάτρευαν οι αρχαίοι Έλληνες. 

*μιναρές: Ψηλός και στενός κυλινδρικός πύργος που υπάρχει μπροστά από τους μουσουλμανικούς ναούς.  Σε αυτόν ανεβαίνει ο μουεζίνης (μουσουλμάνος κληρικός) και φωνάζει στους πιστούς να προσευχηθούν. 

Ιωάννα Κ. (Ε1΄)