Επιτάφιος

Η Μεγάλη Παρασκευή, είναι μέρα αργίας και σιωπής για τους Χριστιανούς, λόγω τη σταύρωσης του Χριστού. Από το πρωί, σε όλες τις εκκλησίες ο επιτάφιος στολισμένος με πολλά λουλούδια, είναι έτοιμος να δεχτεί το σώμα του Χριστού, δηλαδή, το ύφασμα στο οποίο εχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Χριστός νεκρός. Η τελετή αυτή ονομάζεται ''Αποκαθήλωση''.

Το βράδυ, γίνεται η περιφορά του Επιταφίου και ψάλλονται τα Εγκώμια (μικρά τροπάρια που δεν ξέρουμε ποιος τα έγραψε). Τα πιο γνωστά από αυτά, είναι το "Η ζωή εν τάφω...", το "Το αξιον εστί μεγαλύνειν...", το "Αι γενεαί πάσαι..." και το πιο γνωστό από όλα, το "Ω γλυκύ μου Εάρ...". Η νηστεία αυτής της μέρας, είναι η πιο αυστηρή. Δεν τρώμε ούτε λάδι. Επίσης, το έθιμο απαγορεύει και κάθε εργασία.

* * * * * * * * *

Κάθε περιοχή έχει τα δικά της έθιμα, καθώς ο άνθρωπος πάντα συνδύαζε τις παραδόσεις του με τη θρησκεία.

Στις Σέρρες, έξω από την πόρτα του σπιτιού τους, πάνω σε ένα τραπέζι, έβαζαν την εικόνα του Χριστού, στολισμένη με λουλούδια και από δίπλα άναβαν κεριά και λιβάνι. Μέσα σ' ένα πιάτο, είχαν φυτεμένη φακή ή κριθάρι.

Στη Μυτιλήνη, όταν τελειώσει η περιφορά, ''αρπάζουν'' τα λουλούδια, πιστεύοντας πως τα κλεμμένα είναι πιο θαυματουργά. Τα ''Χριστολούλουδα'' τα φυλάνε για το καλό. Με αυτά, σύμφωνα με την παράδοση, προστατεύουν τα παιδιά τους από τις αρρώστιες, και γαληνεύουν τη θάλασσα.

Στην Ύδρα, υπάρχει το ''έθιμο της δέησης''. Ο Επιτάφιος της συνοικίας Καμίνι μπαίνει στη θάλασσα και διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, σε κατανυκτική ατμόσφαιρα. Αυτό το κάνουν για να ευλογηθούν και να γίνει προσευχή υπέρ των ναυτικών που ταξιδεύουν, για ήσυχα ταξίδια και καλή επιστροφή.

Πιο παλιά, στην Αθήνα, σκούπιζαν και κατάβρεχαν τους δρόμους από νωρίς, για να περάσει ο επιτάφιος. Όταν έφτανε, έβγαιναν στις πόρτες τους έχοντας ένα κεραμίδι με αναμμένο κάρβουνο και λιβάνι στο κεφάλι.

Στη Νάξο, δε φιλιούνται τη Μεγάλη Παρασκευή, γιατί με το φιλί του πρόδωσε ο Ιούδας το Χριστό, ενώ δε σφάζουν, «για το αίμα του Χριστού». Στην Πάτμο, το νησί της Αποκαλύψεως, γίνεται θρησκευτική τελετή του Ιερού Νιπτήρα, βασισμένη στην Καινή Διαθήκη, το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης.

Τη Μεγάλη Παρασκευή στην Τήνο, όλοι οι επιτάφιοι, συναντώνται στην Εξέδρα της Χώρας, ψέλλνει για λίγο ο κόσμος και συνεχίζει ο καθένας την πορεία του. Επίσης, ο Επιτάφιος του Αγίου Νικολάου της Τήνου μπαίνει στη θάλασσα και όλο το σκηνικό που δημιουργείται από τους πυρσούς, το φλεγόμενο σταυρό, τις σειρήνες από τα πλοία και τους χιλιάδες ανθρώπους, είναι πάρα πολύ όμορφο... Το «έθιμο» του επιταφίου στη θάλασσα είναι αρκετά πρόσφατο (από τα μέσα της δεκαετίας του '80, όταν πνίγηκε ένας πολύ αγαπητός νεαρός).

Στη Πάρο, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφίου, γίνονται σκηνές από την ζωή και τα πάθη του Χριστού. Εκεί συμμετέχουν όλοι οι νέοι, οι νέες και τα παιδιά ντυμένα με ρούχα της εποχής του Χριστού.

Στο Μελιγαλά, το βράδυ, ανάβουν οι νοικοκυρές τις ''φουνταρίες''. Όταν χτυπήσει η καμπάνα για τον επιτάφιο, ρίχνουν έξω από την πόρτα του σπιτιού τους, κληματόβεργιες και τις βάζουν φωτιά. Όταν ο επιτάφιος περνά έξω από το δρόμο του σπιτιού της, η νοικοκυρά ρίχνει πάνω στη θράκα μια χούφτα μοσχολίβανο. Ο ιερέας σταματάει και ψέλλνει την Ακολουθία.

Όταν γυρίσουν τον επιτάφιο στη Σπάρτη, τον ξεστολίζει ο καντηλαναύτης, ο οποίος παίρνει τα κεριά και τα φυλάει. Την επόμενη μέρα, ο ιερέας τα βάζει σ' ένα δίσκο με τα λουλούδια του σταυρού (σταυρολούλουδα), και τα μοιράζει στις γυναίκες. Αυτά, τα κρατάνε ως φυλαχτό, και όταν αρρωστήσει κάποιος, βάζουν στα κάρβουνα λίγο νερό και μερικά σταυρολούλουδα και τον λιβανίζουν.

Στη Ζάκυνθο, γίνεται κάτι διαφορετικό. Η περιφορά του επιταφίου δεν γίνεται το βράδυ, αλλά το μεσημέρι στις 3μ.μ. Επίσης, πριν μια ώρα, γίνεται η περιφορά του Eσταυρωμένου. Και τα δύο ξεκινούν από τον Kαθεδρικό Nαό του Aγίου Nικολάου.

Κατά την περιφορά του Επιταφίου στα χωριά της Αμοργού, οι γυναίκες, από τις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών, ρίχνουν στον κόσμο κολόνιες και αρώματα.

Στη Θράκη, η πομπή του επιταφίου, σταματάει έξω από ένα εκκλησάκι όπου εκεί βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Όταν διαβάζει ο ιερέας το Ευαγγέλιο, τον καίνε και αργότερα παίρνουν λίγη από εκείνη την στάχτη και τη ρίχνουν στα μνήματα.